วัดชมโพธยาราม

ด้านข้างอุโบสถ มีลวดลายสวยงาม

ลักษณะโดยรวมและศิลปะ

ตัวอุโบสถ (โบสถ์) ตั้งอยู่บนฐานที่ยกสูงทาสีขาว ทำให้ตัวอาคารดูโดดเด่นและสง่างาม ผนังโบสถ์เป็นสีขาวเรียบ ขับให้ส่วนหลังคาและเครื่องประดับต่างๆ ที่เป็นสีทองอร่ามมีความโดดเด่นยิ่งขึ้น

• โครงสร้าง เป็นอาคารทรงสี่เหลี่ยมผืนผ้า มีเสาพาไลรองรับชายคารอบด้าน
• ศิลปะ เป็นศิลปะไทยประเพณีแบบรัตนโกสินทร์ ที่เน้นความอ่อนช้อยของลวดลาย ความสมดุลของรูปทรง และการใช้สีที่ตัดกันอย่าง ทอง-แดง-ขาว เพื่อสร้างความงดงามอลังการ

หลังคา หน้าบันและใบระกา

ส่วนหลังคาถือเป็นส่วนที่แสดงเอกลักษณ์ทางศิลปะได้ชัดเจนที่สุด

หน้าบัน (Na Ban) คือส่วนสามเหลี่ยมบริเวณด้านหน้าและหลังของหลังคา จากในภาพจะเห็นว่าหน้าบันใช้พื้นหลังสีแดงชาด ประดับด้วยลวดลายกระหนกเปลวสีทองที่อ่อนช้อยและซับซ้อน ตรงกลางของหน้าบันมักจะประดับด้วยรูปเคารพสำคัญ เช่น พระนารายณ์ทรงสุบรรณ (ครุฑ) หรือเทพองค์อื่นๆ ตามคติของวัดนั้นๆ

เครื่องลำยอง คือส่วนประกอบที่ประดับตามขอบหลังคา ประกอบด้วย:

• ช่อฟ้า (Chofah) คือส่วนปลายสุดของสันหลังคา มีลักษณะคล้ายหัวพญานาคหรือหงส์ เป็นสัญลักษณ์ของสวรรค์
• ใบระกา (Bai Raka) คือส่วนที่เรียงต่อกันลงมาตามแนวสันหลังคา มีลักษณะเป็นซี่ๆ คล้ายครีบปลาหรือเปลวไฟ สื่อถึงปีกของพญาครุฑหรือเกล็ดของพญานาค
• หางหงส์ (Hang Hong) คือส่วนปลายสุดของชายคา มีลักษณะงอนช้อยสวยงาม

ซุ้มเสมาหน้าอุโบสถ

บริเวณด้านหน้าและรอบอุโบสถ จะเห็นซุ้มเสมาตั้งเรียงรายอยู่

• ความสำคัญ ใบเสมา (หินที่อยู่ด้านในซุ้ม) เป็นเครื่องหมายบอกขอบเขตพื้นที่ศักดิ์สิทธิ์ที่ใช้ในการประกอบพิธีสังฆกรรมของพระสงฆ์ เช่น การบวช
• ลักษณะ ซุ้มเสมาของวัดชมโพธยารามถูกสร้างขึ้นอย่างสวยงาม มีลักษณะคล้ายมงกุฎหรือเจดีย์ย่อส่วน ฐานซ้อนกันหลายชั้น ประดับด้วยลวดลายและกระจกสี มีรูปแบบศิลปะที่กลมกลืนและสอดคล้องกับตัวอุโบสถหลัก เป็นการให้ความสำคัญกับเขตศักดิ์สิทธิ์ของวัดครับ

หน้าบันแห่งนี้โดดเด่นด้วยลวดลายแกะสลักปิดทองอันวิจิตรตระการตาบนพื้นหลังคาสีแดงสด ตัดกับสีฟ้าครามของท้องฟ้าอย่างงดงามลงตัว โดยมีองค์ประกอบที่สำคัญตามแบบแผนของสถาปัตยกรรมไทยประเพณี ได้แก่

• ช่อฟ้า (Chofah) ตั้งอยู่บนยอดสูงสุดของหน้าบัน มีลักษณะเป็นรูปครุฑหรือหงส์เชิดหน้าอย่างสง่างาม ซึ่งเป็นส่วนประกอบสำคัญที่บ่งบอกถึงความเป็นอาคารทางพุทธศาสนา
• ใบระกา (Bai Raka) คือส่วนที่ประดับอยู่บริเวณขอบของสันหลังคาทั้งสองด้านที่ลาดลงมา มีลักษณะเป็นแผ่นไม้แกะสลักเป็นลวดลายคล้ายใบไม้หรือขนนกเรียงต่อกันเป็นแนวอย่างมีระเบียบ ช่วยเสริมให้กรอบของหน้าบันดูอ่อนช้อยและสวยงามยิ่งขึ้น

สำหรับลวดลายศิลปะตรงกลางหน้าบันนั้น มีรายละเอียดที่น่าสนใจดังนี้

• องค์เทพประธาน ตรงกึ่งกลางของหน้าบันเป็นรูป พระนารายณ์ (พระวิษณุ) ซึ่งเป็นมหาเทพสี่กร ในแต่ละกรทรงถืออาวุธและสิ่งมงคลตามที่ระบุ คือ สังข์, จักร, พระขรรค์ และดอกบัว
• พญาครุฑ องค์พระนารายณ์ประทับยืนอย่างมั่นคงบนบ่าของ พญาครุฑ ซึ่งเป็นพาหนะประจำพระองค์ พญาครุฑอยู่ในท่ากางปีกอย่างทรงพลัง แสดงถึงอำนาจและบารมี
• เทพพนม (Thepphanom) ในส่วนล่างถัดจากพญาครุฑลงมา ประดับด้วยลวดลายของเทพพนมหลายองค์เรียงกันอย่างเป็นระเบียบ อยู่ในท่าประนมมือเพื่อแสดงความเคารพบูชา

โดยรวมแล้ว หน้าบันของวัดชมโพธยารามแห่งนี้สะท้อนให้เห็นถึงคติความเชื่อในศาสนาพราหมณ์-ฮินดูที่ผสมผสานอยู่ในพุทธศาสนานิกายเถรวาทในไทย โดยเฉพาะการอัญเชิญรูปพระนารายณ์ทรงครุฑมาประดับ ซึ่งมีความหมายถึงการปกป้องคุ้มครองพระพุทธศาสนาให้พ้นจากภยันตรายทั้งปวง นับเป็นผลงานพุทธศิลป์ที่มีทั้งความงดงามทางสุนทรียะและเปี่ยมด้วยความหมายอันเป็นมงคลอย่างยิ่ง

ซุ้มลวดลายข้างอุโบสถ

ลักษณะโดยรวมของซุ้มหน้าต่าง
ซุ้มหน้าต่างนี้มีลักษณะเป็น ซุ้มทรงปราสาท หรือ ซุ้มยอด ซึ่งเป็นสถาปัตยกรรมที่ได้รับอิทธิพลจากเรือนยอดของปราสาทราชมณเฑียรในสมัยโบราณ นำมาย่อส่วนเพื่อประดับตกแต่งหน้าต่างพระอุโบสถให้ดูสูงค่าและมีความสำคัญ โครงสร้างของซุ้มมีลักษณะซ้อนชั้นกันขึ้นไปหลายชั้นจนถึงยอดแหลมด้านบนสุด แสดงถึงฝีมือเชิงช่างที่ประณีตและซับซ้อน

ลวดลายและศิลปะ
ตัวซุ้มประดับประดาด้วยลวดลายปิดทองคำเปลวเป็นหลัก ทำให้เกิดความแวววาวและหรูหรา ตัดกับสีพื้นโทนสีแดง น้ำเงิน และเขียวในส่วนต่างๆ ของซุ้ม ทำให้ลวดลายดูมีมิติและโดดเด่นขึ้นมาจากผนังสีขาวของพระอุโบสถ ลวดลายที่ใช้เป็นลายไทยที่มีความอ่อนช้อย งดงาม

กรอบสามเหลี่ยมและพญาครุฑ
ตามที่คุณสังเกตนั้นถูกต้องครับ ในส่วนฐานของเรือนยอดที่อยู่เหนือกรอบหน้าต่าง มีลักษณะเป็น หน้าบันขนาดเล็กรูปสามเหลี่ยม ภายในประดับด้วย รูปปั้นพญาครุฑสีทอง กำลังกางปีกอย่างสง่างาม บนพื้นหลังที่ทาด้วย สีแดง ซึ่งตามคติความเชื่อ พญาครุฑเป็นสัญลักษณ์ของพลังอำนาจและการปกป้องคุ้มครองสถานที่ศักดิ์สิทธิ์แห่งนี้

โดยสรุป ซุ้มหน้าต่างของอุโบสถวัดชมโพธยารามเป็นตัวอย่างที่งดงามของงานสถาปัตยกรรมและมัณฑนศิลป์ไทย ที่ผสมผสานโครงสร้างอันสง่างามเข้ากับลวดลายอันวิจิตรและความหมายเชิงสัญลักษณ์ได้อย่างลงตัวครับ

ภาพนี้คือ บันไดพญานาค บริเวณทางเข้าพระอุโบสถวัดชมโพธยาราม ซึ่งเป็นองค์ประกอบทางสถาปัตยกรรมที่เปี่ยมด้วยความงามและความหมายอันลึกซึ้ง สามารถบรรยายลักษณะและความเชื่อที่เกี่ยวข้องได้ดังนี้

ลักษณะของพญานาคในภาพ

พญานาคที่ปรากฏในภาพนี้ถูกสร้างสรรค์ขึ้นอย่างงดงามและทรงพลัง มีลักษณะเด่นคือ

• โครงสร้าง เป็นพญานาคที่ทอดลำตัวยาวไปตามแนวของบันได ทำหน้าที่เป็นราวบันได (เรียกว่า “บันไดนาค”) ซึ่งเป็นรูปแบบที่นิยมสร้างในวัดสำคัญต่างๆ
• เศียรพญานาค เศียรของพญานาคตั้งสง่าอยู่บริเวณเชิงบันได มี ๑ เศียร แต่มีหงอนขนาดใหญ่แสดงถึงบารมีและอำนาจ ดวงตาเบิกกว้าง ปากอ้าเล็กน้อยเผยให้เห็นเขี้ยว แสดงถึงการเป็นผู้พิทักษ์ที่ตื่นตัวและพร้อมปกป้องคุ้มครองสถานที่แห่งนี้
• ลำตัว ลำตัวมีขนาดใหญ่และแข็งแรง ประดับด้วยเกล็ดสีทองอร่ามตลอดทั้งลำตัว เมื่อกระทบกับแสงแดดจะเกิดประกายงดงาม การสร้างเกล็ดอย่างละเอียดลออทำให้พญานาคดูสมจริงและมีชีวิตชีวา
• สีสัน การใช้สีทองเป็นหลักนั้นสื่อถึงความสูงส่ง ความศักดิ์สิทธิ์ และความเป็นทิพย์ของพญานาค

ความเชื่อและความศรัทธาของคนไทยต่อพญานาค

พญานาคเป็นสัตว์ในตำนานที่มีความสำคัญและผูกพันกับความเชื่อของคนไทยอย่างลึกซึ้งในหลายมิติ ดังนี้

• ผู้พิทักษ์พระพุทธศาสนา: ตำนานที่สำคัญที่สุดคือเรื่องราวของ “พญามุจลินท์นาคราช” ที่ได้แผ่พังพานปรกพระเศียรขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าเพื่อป้องกันพายุฝนในระหว่างที่พระองค์ทรงบำเพ็ญเพียรเป็นเวลา 7 วัน ด้วยเหตุนี้ พญานาคจึงได้รับการยกย่องให้เป็นผู้พิทักษ์พระพุทธเจ้าและปกป้องรักษาศาสนสถานให้พ้นจากสิ่งชั่วร้าย
• สัญลักษณ์แห่งน้ำและความอุดมสมบูรณ์: คนไทยเชื่อว่าพญานาคเป็นเจ้าแห่งน้ำและอาศัยอยู่ในเมืองบาดาล มีอิทธิฤทธิ์บันดาลให้ฝนตกต้องตามฤดูกาลได้ ดังนั้น พญานาคจึงเป็นสัญลักษณ์ของความอุดมสมบูรณ์ ความชุ่มชื้น และการเกษตรกรรม
• สะพานสายรุ้งเชื่อมโลกมนุษย์กับสวรรค์: บันไดนาคที่ทอดตัวเข้าสู่พระอุโบสถนั้น มีนัยเชิงสัญลักษณ์เปรียบเสมือนสะพานสายรุ้งที่เชื่อมระหว่างโลกมนุษย์กับแดนสวรรค์หรือพุทธภูมิอันศักดิ์สิทธิ์ การเดินขึ้นบันไดนาคจึงเปรียบเหมือนการเดินทางเข้าสู่เขตแดนอันบริสุทธิ์
• ผู้บันดาลโชคลาภและทรัพย์สมบัติ: ในปัจจุบัน ความเชื่อเรื่องพญานาคยังคงฝังรากลึกในสังคมไทย ผู้คนจำนวนมากศรัทธาว่าการบูชาพญานาคสามารถบันดาลโชคลาภ ทรัพย์สินเงินทอง และความสำเร็จให้แก่ผู้ที่เคารพบูชาได้

ดังนั้น พญานาคที่ทางเข้าอุโบสถวัดชมโพธยารามนี้ จึงไม่ได้เป็นเพียงงานศิลปะที่สวยงามเท่านั้น แต่ยังเป็นสัญลักษณ์อันทรงพลังที่สะท้อนถึงศรัทธา ความเชื่อ และการเป็นผู้พิทักษ์ที่คอยปกป้องคุ้มครองสถานที่ศักดิ์สิทธิ์แห่งนี้ไว้

บริเวณลานวัด วัดชมโพธิ์

ป้ายแปลกไม่เหมือนใคร ทำเป็นรูปทรงหิน บอกสถานที่ ที่น่าสนใจตามจุดต่างๆภายในวัด

เจดีย์พุทธคยาหรือพระมหาโพธิ์เจดีย์ คืออนุสรณ์สถานแห่งการตรัสรู้ของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า มีลักษณะเป็นเจดีย์สี่เหลี่ยมทรงสูง เป็นสถาปัตยกรรมและศิลปะแบบอินเดีย สูงประมาณ ๑๗๐ ฟุต แบ่งออกเป็น ๒ ชั้น ชั้นแรกประดิษฐานพระพุทธเมตตา พระพุทธรูปปางมารวิชัยศิลปะปาละ เป็นพระพุทธรูปใหญ่หนึ่งเดียวในเจดีย์ที่ไม่ถูกทำลายจากกษัตริย์ชาวฮินดูในสมัยที่มีการกวาดล้างพระพุทธศาสนาในอินเดีย ส่วนชั้นที่ ๒ ประดิษฐานพระพุทธปฏิมาปางประทานพร บริเวณโดยรอบเจดีย์ มีเจดีย์บริวารล้อมอยู่ทั้ง ๔ ทิศ อีกทั้งยังล้อมรอบด้วยโบราณวัตถุ โบราณสถานสำคัญ เช่น ต้นพระศรีมหาโพธิ์ พระแท่นวัชรอาสน์ ที่ประทับตรัสรู้ และอนิมิสสเจดีย์ เป็นต้น ซึ่งนอกจากพุทธสถานโบราณแล้ว บริเวณโดยรอบพุทธคยายังเป็นที่ตั้งของวัดพุทธนานาชาติ รวมทั้งวัดไทยคือ วัดไทยพุทธคยา เดิมเจดีย์พุทธคยาเป็นวิหารขนาดไม่ใหญ่นัก ต่อมาในปี พ.ศ. ๖๗๔ พระเจ้าหุวิชกะทรงบูรณะเพิ่มเติมให้มีขนาดใหญ่กว่าเดิม ในปัจจุบันเจดีย์พุทธคยาถือเป็นแลนด์มาร์คของกลุ่มพุทธสถานพุทธคยา

วัดชมโพธยาราม ได้จำลองเจดีย์พุทธคยาหรือพระมหาโพธิ์เจดีย์มาประดิษฐานไว้ที่วัดชมโพธยาราม เป็นเจดีย์ที่สวยงาม ทาสีทองเหลืองอร่าม ดูงามตาไม่แพ้ของจริง ทำให้เกิดความเลื่อมใสศรัทธาเป็นอย่างยิ่ง จุดประสงค์ของการก่อสร้าง เพื่อให้ประชาชนที่ไม่มีโอกาสไปประเทศอินเดีย ได้มากราบไว้บูชา ขอพร ขอบารมี เสริมโชค เสริมลาภ เสริมอำนาจ เสริมวาสนาบารมี และน้อมลำรึกถึงคุณของพระพุทธเจ้า โดยที่ไม่ต้องไปประเทศอินเดีย

ยอดเจดีย์พุทธคยาจำลอง

ยอดเจดีย์ในภาพมีรูปทรงที่เป็นเอกลักษณ์ตามแบบเจดีย์พุทธคยา ประเทศอินเดีย ซึ่งแตกต่างจากเจดีย์ทรงระฆังคว่ำที่พบเห็นได้ทั่วไปในศิลปะไทย โดยมีลักษณะเป็นทรงสี่เหลี่ยมที่ค่อยๆ สอบขึ้นไปด้านบน และมีองค์ประกอบสำคัญดังนี้

• ปลียอด ส่วนบนสุดเป็นยอดแหลมเรียวสูงขึ้นไปบนท้องฟ้าอย่างสง่างาม
• องค์เจดีย์ส่วนบน ถัดลงมาจากปลียอด เป็นองค์เจดีย์ทรงกลมคล้ายโอคว่ำหรือดอกบัวตูมขนาดใหญ่ ซึ่งเป็นลักษณะเด่นของเจดีย์พุทธคยา
• ฐานสี่เหลี่ยม: องค์เจดีย์ทรงกลมนี้ตั้งอยู่บนฐานทรงสี่เหลี่ยมที่ย่อมุมเล็กน้อย ทำให้รูปทรงโดยรวมมีความมั่นคงและสง่างาม

ลวดลายและสีสัน

• สีสัน ยอดเจดีย์ทั้งหมดถูกทาด้วย สีทองอร่าม ทำให้เกิดความสว่างไสว เจิดจ้า และดูศักดิ์สิทธิ์อย่างยิ่ง เมื่อตัดกับสีของท้องฟ้าที่โปร่งใสและเป็น สีครามสดใส ในภาพ ยิ่งขับให้องค์เจดีย์ดูโดดเด่นและน่าเลื่อมใสศรัทธามากยิ่งขึ้น ในบางจุดจะเห็นร่องรอยของสีที่ดูเก่าตามกาลเวลา ซึ่งช่วยเสริมให้เจดีย์ดูมีเรื่องราวและมนต์ขลัง
• ลวดลาย ลวดลายที่โดดเด่นที่สุดคือบริเวณองค์เจดีย์ทรงกลม ซึ่งมีการทำ ลวดลายเป็นกลีบหรือเป็นร่องในแนวตั้งโดยรอบ คล้ายกับกลีบบัวที่ซ้อนกันอยู่ ซึ่งเป็นเอกลักษณ์ที่สำคัญของเจดีย์พุทธคยา ในขณะที่ส่วนฐานสี่เหลี่ยมด้านล่างมีลวดลายที่เรียบง่ายกว่า เป็นเส้นตรงและกรอบสี่เหลี่ยมที่ดูมั่นคง

โดยสรุป ยอดเจดีย์พุทธคยาจำลององค์นี้ มีลักษณะที่ผสมผสานระหว่างรูปทรงอันเป็นเอกลักษณ์ สีทองอันศักดิ์สิทธิ์ และลวดลายกลีบบัวที่งดงาม สร้างภาพลักษณ์ที่น่าจดจำและเป็นที่เคารพศรัทธาแก่ผู้ที่ได้พบเห็น

ด้านหน้าเจดีย์พุทธคยา

ภาพรวมขององค์เจดีย์

เจดีย์องค์นี้เป็นสถาปัตยกรรมที่จำลองแบบมาจากมหาเจดีย์พุทธคยา สถานที่ตรัสรู้ของพระพุทธเจ้าในประเทศอินเดีย มีลักษณะเป็นเจดีย์ทรงสี่เหลี่ยมสูงใหญ่สง่างาม แบ่งเป็นชั้นซ้อนกันขึ้นไปจนถึงยอดแหลม การใช้ สีทองอร่าม ทาทั่วทั้งองค์เจดีย์ทำให้ดูสว่างไสวและเปี่ยมด้วยพลังแห่งศรัทธา โดยเฉพาะเมื่อตัดกับสีฟ้าเข้มของท้องฟ้า ยิ่งขับให้องค์เจดีย์โดดเด่นเป็นอย่างยิ่ง

ส่วนประกอบต่างๆ ของเจดีย์

• เจดีย์ประธานและเจดีย์บริวาร โครงสร้างหลักคือองค์เจดีย์ประธานที่ตั้งตระหง่านอยู่ตรงกลาง มีเจดีย์บริวารองค์เล็กกว่าตั้งอยู่ทางซ้ายและขวา ของเจดีย์องค์ประธาน ซึ่งมีรูปแบบสถาปัตยกรรมและสีทองเช่นเดียวกัน ทำให้ภาพรวมของหมู่เจดีย์มีความสมดุลและงดงามยิ่งขึ้น
• ลวดลายและซุ้มประดับ: ผนังขององค์เจดีย์ทั้งองค์ประธานและเจดีย์บริวาร ไม่ได้เป็นผนังเรียบ แต่ประดับด้วย ซุ้มจรณัม (ช่องตื้นๆ บนผนัง) และลวดลายสถาปัตยกรรมซ้อนกันเป็นชั้นๆ ตลอดความสูงขององค์เจดีย์ ซึ่งในอดีตซุ้มเหล่านี้มักใช้ประดิษฐานพระพุทธรูป การทำลวดลายเช่นนี้ทำให้องค์เจดีย์ดูมีมิติ มีรายละเอียดที่ซับซ้อน และแสดงถึงฝีมือเชิงช่างที่ประณีต
• ฐานเจดีย์และซุ้มรูปใบเสมา: ในส่วนฐานของเจดีย์ซึ่งเป็นชั้นล่างสุด มีรายละเอียดที่น่าสนใจมาก คือมีแถบยาวที่ประดับด้วย ช่องซึ่งมีรูปทรงอ่อนช้อยคล้าย “ใบเสมา” เรียงต่อกันเป็นแนวยาว และภายในช่องรูปใบเสมาแต่ละช่องนั้นได้ ประดิษฐานพระพุทธรูปองค์เล็กๆ ปางสมาธิ เอาไว้ ซึ่งถือเป็นรายละเอียดที่งดงามและเปี่ยมด้วยความหมายทางพุทธศิลป์ แสดงถึงการเคารพบูชาพระพุทธเจ้าจำนวนมาก
• ส่วนทางเข้า ที่ฐานด้านหน้าสุดของเจดีย์ประธาน จะเห็นประตูม้วนเหล็กปิดอยู่ สันนิษฐานว่าเป็นทางเข้าไปสู่ภายในองค์เจดีย์ และมีป้ายข้อมูลสีน้ำเงินติดอยู่เหนือประตู

โดยสรุป เจดีย์พุทธคยาจำลอง ณ วัดชมโพธยารามองค์นี้ เป็นพุทธสถาปัตยกรรมที่สร้างขึ้นอย่างยิ่งใหญ่และใส่ใจในรายละเอียด ทั้งโครงสร้างหมู่เจดีย์ ลวดลายซุ้มประดับนับร้อยนับพัน และโดยเฉพาะอย่างยิ่งการประดิษฐานพระพุทธรูปในซุ้มรูปใบเสมา ทำให้เป็นเจดีย์ที่ควรค่าแก่การไปชมและสักการะเป็นอย่างยิ่ง

ภาพรวมวัดชมโพธยาราม

จากภาพมุมสูงของวัดชมโพธยาราม เผยให้เห็นภาพของพุทธสถานอันกว้างใหญ่และเปี่ยมด้วยเอกลักษณ์ ซึ่งตั้งอยู่ท่ามกลางพื้นที่สีเขียวและชุมชนโดยรอบ สิ่งแรกที่ดึงดูดสายตาและเป็นหัวใจสำคัญของวัดแห่งนี้คือ พระมหาเจดีย์พุทธคยาจำลองสีทองอร่าม ที่ตั้งตระหง่านอยู่เกือบกึ่งกลางของพื้นที่ ด้วยรูปทรงสี่เหลี่ยมสูงใหญ่ตามแบบฉบับของมหาเจดีย์ในประเทศอินเดีย ทำให้เป็นสัญลักษณ์ที่โดดเด่นและเป็นศูนย์รวมแห่งศรัทธาของวัด

ขณะที่เจดีย์พุทธคยาจำลองเป็นตัวแทนของศรัทธาสายสากล ในอีกมุมหนึ่งของวัดก็ยังคงรักษาจิตวิญญาณของสถาปัตยกรรมไทยประเพณีไว้ได้อย่างงดงาม นั่นคือ พระอุโบสถ ที่มีหลังคาสีแดงซ้อนชั้น ประดับด้วยช่อฟ้าใบระกาอันอ่อนช้อย ล้อมรอบด้วยกำแพงแก้ว เป็นเขตพุทธาวาสอันศักดิ์สิทธิ์ นอกจากนี้ยังมีศาลาทรงไทยอีกหลายหลังกระจายตัวอยู่โดยรอบ ซึ่งหนึ่งในนั้นเป็นที่ประดิษฐาน หลวงพ่อโสธรจำลอง เพื่อให้พุทธศาสนิกชนได้สักการะ

ความพิเศษอย่างยิ่งของวัดชมโพธยารามคือการเป็นที่ตั้งของ สังเวชนียสถาน ๔ ตำบลจำลอง ซึ่งนอกเหนือจากเจดีย์พุทธคยาแล้ว เมื่อทอดสายตาไปยังอีกฟากหนึ่งของวัดจะพบกับเจดีย์ทรงบาตรคว่ำสีแดงอิฐ ซึ่งคาดว่าเป็น ธัมเมกขสถูปจำลอง อันเป็นสัญลักษณ์ของสถานที่แสดงปฐมเทศนา ในบริเวณเดียวกันนั้นยังเป็นที่ประดิษฐาน พระพุทธรูปปางไสยาสน์ ซึ่งเป็นตัวแทนของสถานที่ปรินิพพาน และมีพื้นที่สีเขียวที่จัดไว้เป็น อุทยานลุมพินีวันจำลอง ทำให้ผู้มาเยือนสามารถสัมผัสบรรยากาศและรำลึกถึงพุทธประวัติได้ครบทั้ง 4 สถานที่สำคัญ

นอกเหนือจากศาสนสถานหลักเหล่านี้ ภาพรวมของวัดยังประกอบไปด้วย เมรุ ทรงมณฑปยอดแหลมสำหรับประกอบพิธีฌาปนกิจ และหมู่ กุฏิสงฆ์ ที่เป็นที่พำนักของพระภิกษุสามเณร ทั้งหมดนี้เชื่อมต่อกันด้วยลานวัดและถนน ก่อให้เกิดเป็นภาพของวัดที่สมบูรณ์พร้อมทั้งด้านพุทธาวาสและสังฆาวาส ดังนั้น วัดชมโพธยารามจึงไม่ได้เป็นเพียงศาสนสถานสำหรับการประกอบพิธีกรรมของชุมชนเท่านั้น แต่ยังเป็นหมุดหมายสำคัญที่เชื้อเชิญให้พุทธศาสนิกชนได้เดินทางมาจาริกแสวงบุญและเรียนรู้พุทธประวัติผ่านสถาปัตยกรรมจำลองอันยิ่งใหญ่และงดงามแห่งนี้

ด้านข้างเจดีย์ มีลวดลายสวยงาม มีช่องสำรับประดิษฐานองค์พระพุทธรูป

ภาพถ่ายระยะใกล้ของผนังเจดีย์พุทธคยาจำลอง เผยให้เห็นรายละเอียดทางศิลปะอันวิจิตรงดงามที่เต็มเปี่ยมไปด้วยสัญลักษณ์แห่งความศรัทธา ทั้งหมดถูกฉาบทาด้วยสีทองอร่าม ทำให้เกิดมิติที่งดงามเมื่อแสงและเงาตกกระทบลงบนลวดลายแกะสลักอันลึกซึ้ง องค์ประกอบหลักที่เรียงรายกันอย่างเป็นระเบียบคือซุ้มโค้งที่ประดิษฐาน พระพุทธรูปปางสมาธิสีทอง ซึ่งแต่ละองค์ประทับนั่งอย่างสงบนิ่งบนฐานบัว แสดงถึงความสงบและความหลุดพ้นอันเป็นแก่นแท้ของพระพุทธศาสนา การวางเรียงพระพุทธรูปในลักษณะนี้สะท้อนถึงพระพุทธเจ้าจำนวนมากมายที่ได้ตรัสรู้ในอดีตและที่จะมาตรัสรู้ในอนาคต

ในระหว่างซุ้มแต่ละช่องนั้น คั่นด้วยเสาประดับลวดลายที่โดดเด่นคือ รูปปั้นหน้าสิงห์ อันทรงพลัง ซึ่งทำหน้าที่เป็นผู้พิทักษ์คุ้มครองพระธรรมคำสอนและสถานที่ศักดิ์สิทธิ์แห่งนี้ ถัดจากหน้าสิงห์ลงมาเป็นลวดลายแกะสลักที่เติมเต็มให้เสาคั่นดูสมบูรณ์ยิ่งขึ้น ส่วนฐานด้านล่างรองรับซุ้มพระเหล่านี้ด้วยแถบลวดลายแกะสลักในแนวราบ เป็น ลายก้านขดหรือลายกระหนก ที่มีความพลิ้วไหวและต่อเนื่อง งดงามตามแบบฉบับของศิลปะไทยที่ได้รับอิทธิพลจากธรรมชาติ

ภาพของลวดลายบนผนังเจดีย์ส่วนนี้จึงเป็นดั่งภาพย่อส่วนที่สะท้อนศรัทธาอันยิ่งใหญ่ ซึ่งผสมผสานความสงบนิ่งขององค์พระพุทธะ ความแข็งแกร่งทรงพลังของผู้พิทักษ์ และความอ่อนช้อยของศิลปะลวดลายไทยเข้าไว้ด้วยกันอย่างลงตัว ทั้งหมดหลอมรวมเป็นหนึ่งเดียวด้วยสีทองอันเป็นสัญลักษณ์ของความสูงค่าและเป็นทิพย์ในคติพุทธศาสนา

ภายในเจดีย์ประดิษฐานองค์พระจำลอง พระพุทธรูปปางต่างๆรวมถึงรูปปั้นเกจิเถราจารย์และจุดทำบุญที่สำคัญ ส่วนภายในรอบเจดีย์จะมีจิตกรรมภาพวาดฝาผนังจากสถานที่ต่างๆสวยงาม

ภายในเจดีย์พุทธคยาประดิษฐานพระพุทธรูป, รูปหล่อเกจิอาจารย์ และองค์เจ้าแม่กวนอิม

เมื่อก้าวเข้าสู่ภายในองค์พระเจดีย์พุทธคยาจำลองแห่งวัดชมโพธยาราม จะได้พบกับบรรยากาศอันน่าเลื่อมใสศรัทธา ซึ่งแตกต่างจากภายนอกโดยสิ้นเชิง ที่นี่เป็นดั่งศูนย์รวมจิตใจของพุทธศาสนิกชนจากหลากหลายความเชื่อ ที่มารวมกันอยู่ภายใต้ร่มเงาแห่งพระพุทธบารมี แสงจากโคมระย้าคริสตัลสาดส่องลงมายังศาสนวัตถุต่างๆ ทำให้พื้นที่ภายในสว่างไสวและเปี่ยมด้วยชีวิตชีวา

ณ ศูนย์กลางของห้องโถง ประดิษฐาน พระพุทธชินราชจำลอง องค์พระประธานที่งดงามด้วยพุทธลักษณะอันเป็นเอกลักษณ์ โดยมีเรือนแก้วโค้งมนเป็นฉากหลัง ทำให้องค์พระดูโดดเด่นและเปี่ยมด้วยพระเมตตา ถัดมาทางด้านซ้ายมือมี พระโพธิสัตว์กวนอิม (เจ้าแม่กวนอิม) ในท่ายืนสีทองอร่าม ซึ่งสะท้อนถึงการผสมผสานความเชื่อสายมหายานที่ได้รับการนับถืออย่างกว้างขวางในหมู่ชาวไทย นอกจากนี้ยังมีพระพุทธรูปสำคัญอีกหลายองค์รวมถึง หลวงพ่อโสธร ซึ่งแม้จะเป็นองค์จำลองขนาดเล็กกว่า แต่ก็มีตู้บริจาคและบทสวดตั้งไว้ให้สาธุชนได้สักการะโดยเฉพาะ

นอกเหนือจากองค์พระพุทธและพระโพธิสัตว์แล้ว ที่นี่ยังเป็นที่ประดิษฐานรูปเหมือนของพระเกจิอาจารย์ผู้เป็นที่เคารพอย่างสูง ได้แก่ รูปหล่อ สมเด็จพระพุฒาจารย์ (โต พรหมรังษี) และ หลวงปู่ทวด ซึ่งบางองค์ประดิษฐานอยู่ในตู้กระจกอย่างสมเกียรติ เพื่อให้เหล่าลูกศิษย์และผู้มีจิตศรัทธาได้เข้ามากราบไหว้ขอพรอย่างใกล้ชิด

บรรยากาศของความศรัทธาที่ยังมีชีวิตชีวานั้นปรากฏชัดผ่านเครื่องสักการะต่างๆ ทั้งกระถางธูปขนาดใหญ่ใจกลางห้อง และโดยเฉพาะอย่างยิ่งมุมสำหรับ เสี่ยงเซียมซี ที่มีไม้ติ้วในกระบอกและชั้นวางใบคำทำนายเตรียมไว้พร้อมสรรพ ซึ่งเป็นวิธีการแสวงหาที่พึ่งทางใจและขอคำชี้แนะตามความเชื่อแต่โบราณ

ดังนั้น พื้นที่ภายในองค์เจดีย์แห่งนี้จึงมิใช่เป็นเพียงที่ประดิษฐานพระพุทธรูปเท่านั้น แต่เป็นห้องโถงแห่งศรัทธาที่มีชีวิตชีวา ซึ่งหลอมรวมการเคารพบูชาพระพุทธเจ้า พระโพธิสัตว์ และพระอริยสงฆ์ที่สำคัญของไทยไว้ในที่เดียวได้อย่างสมบูรณ์และงดงาม

พระพุทธชินราชจำรอง ประดิษฐานอยู่ภายในองค์พระเจดีย์

พระพุทธชินราชจำลอง ความหมายและนัยสำคัญแห่งศรัทธา

พระพุทธชินราชจำลอง หมายถึง พระพุทธรูปที่สร้างขึ้นโดยมีต้นแบบมาจาก “พระพุทธชินราช” องค์จริง ซึ่งประดิษฐาน ณ พระวิหารหลวง วัดพระศรีรัตนมหาธาตุวรมหาวิหาร จังหวัดพิษณุโลก พระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์และงดงามที่สุดองค์หนึ่งของประเทศไทย

การสร้างพระพุทธชินราชจำลองเกิดขึ้นจากความศรัทธาอย่างล้นพ้นในองค์พระพุทธชินราช และความปรารถนาที่จะเผยแผ่พุทธบารมีให้ขจรขจายไปยังดินแดนต่างๆ เพื่อให้พุทธศาสนิกชนได้มีโอกาสสักการะบูชาและเป็นเครื่องยึดเหนี่ยวจิตใจได้อย่างทั่วถึง

พระพุทธโสธรจำลอง ประดิษฐานอยู่ภายในองค์พระเจดีย์

พระพุทธโสธรจำลอง ความหมายแห่งการจำลองศรัทธา บารมีหลวงพ่อโสธร

พระพุทธโสธรจำลอง หมายถึง พระพุทธรูปที่สร้างขึ้นโดยถอดแบบหรือจำลองลักษณะมาจาก “หลวงพ่อพุทธโสธร” องค์จริง ซึ่งเป็นพระพุทธรูปคู่บ้านคู่เมืองของจังหวัดฉะเชิงเทรา ประดิษฐานอยู่ในพระอุโบสถวัดโสธรวรารามวรวิหาร ริมแม่น้ำบางปะกง

การสร้างพระพุทธโสธรจำลองเกิดขึ้นจากพลังศรัทธาอันยิ่งใหญ่ของสาธุชนทั่วประเทศที่มีต่อหลวงพ่อโสธร ซึ่งเลื่องลือในความศักดิ์สิทธิ์และพุทธานุภาพในการประทานพรให้สมหวัง โดยเฉพาะในเรื่องการค้าขาย การรักษาโรคภัยไข้เจ็บ และการคุ้มครองให้แคล้วคลาดปลอดภัย

หลวงพ่อองค์ดำ: ประดิษฐานอยู่ภายในองค์พระเจดีย์

พระพุทธรูปปางประทานพร: ประดิษฐานอยู่ภายในองค์พระเจดีย์

ปางประทานพร หมายถึง พระพุทธรูปที่อยู่ในอิริยาบถ “การให้พร” หรือ “การประทานความปรารถนาให้สำเร็จ” เป็นสัญลักษณ์ของการประทานอภัย การแสดงความเมตตากรุณาอย่างสูงสุด และการอำนวยพรให้แก่สรรพสัตว์ให้พ้นจากความทุกข์และสมความปรารถนาในสิ่งอันเป็นกุศล

ผู้ที่สวดมนต์บูชาพระพุทธรูปปางนี้ มักจะขอพรในเรื่องต่างๆ ที่ตนปรารถนา โดยเชื่อว่าพุทธานุภาพแห่งองค์พระจะช่วยดลบันดาลให้พรนั้นสำเร็จได้

พระพุทธรูปปางมารวิชัยประดิษฐานอยู่ภายในองค์พระเจดีย์

พระพุทธปางมารวิชัย สัญลักษณ์แห่งชัยชนะอันยิ่งใหญ่เหนือกิเลสทั้งปวง

พระพุทธปางมารวิชัย หรือที่เรียกว่า ปางชนะมาร หรือ ปางสะดุ้งมาร เป็นพระพุทธรูปในอิริยาบถประทับนั่งขัดสมาธิ พระหัตถ์ซ้ายหงายวางบนพระเพลา (หน้าตัก) พระหัตถ์ขวาวางคว่ำลงที่พระชานุ (เข่า) ปลายนิ้วพระหัตถ์ชี้ลงสู่พื้นธรณี มีความหมายสำคัญสื่อถึงเหตุการณ์สำคัญในพุทธประวัติ คือการเอาชนะหมู่มารของพระโคตมพุทธเจ้าก่อนที่จะตรัสรู้เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า

ความหมายและพุทธประวัติ

“มารวิชัย” มีความหมายตามตัวอักษรว่า “ชัยชนะต่อมาร” อันหมายถึงชัยชนะของพระพุทธองค์ที่มีต่อ ท้าววสวัตตีมาร ผู้เป็นใหญ่ในสวรรค์ชั้นปรนิมมิตวสวัตดี ซึ่งได้ยกกองทัพมารมาผจญเพื่อขัดขวางการตรัสรู้ของพระองค์

ตามพุทธประวัติ ในคืนวันเพ็ญเดือน ๖ ก่อนที่เจ้าชายสิทธัตถะจะตรัสรู้ ขณะที่พระองค์ทรงบำเพ็ญสมาธิอย่างแน่วแน่ภายใต้ต้นพระศรีมหาโพธิ์ พญามารได้ปรากฏตัวขึ้นพร้อมเหล่าเสนาจำนวนมาก เพื่อทำให้พระองค์ทรงหวาดกลัวและละทิ้งความเพียร พญามารได้อ้างว่าบัลลังก์ที่ประทับนั้นเป็นของตน และกล่าวว่าบุญบารมีที่พระองค์ได้บำเพ็ญมานั้นไม่เพียงพอที่จะบรรลุพระโพธิญาณได้

ในครั้งนั้น พระพุทธองค์มิได้ทรงหวั่นไหว และได้ทรงเปล่งวาจาอ้างถึงบารมี ๓๐ ทัศที่ทรงบำเพ็ญมาตลอดระยะเวลาอันยาวนานในสังสารวัฏ โดยทรงเรียก พระแม่ธรณี (วสุนธรา) ขึ้นมาเป็นพยาน ด้วยการใช้นิ้วพระหัตถ์ขวาชี้ลงไปที่พื้นปฐพี

ทันใดนั้น พระแม่ธรณีได้ปรากฏกายขึ้นและบีบมวยผมหลั่งอุทกธารา (น้ำ) ที่พระพุทธองค์ทรงเคยกรวดอุทิศส่วนกุศลไว้ในการบำเพ็ญทานบารมีในอดีตชาติ กระแสน้ำนั้นได้ไหลท่วมท้นกองทัพพญามารจนพ่ายแพ้แตกกระเจิงไปในที่สุด เหตุการณ์นี้จึงเป็นที่มาของชื่อ “มารวิชัย” คือชัยชนะอันยิ่งใหญ่ของพระพุทธเจ้าที่ไม่ได้เกิดจากการใช้กำลัง แต่เกิดจากพระบารมีและทศพิธราชธรรมที่ทรงสั่งสมมา

จุดทำบุญตักบาตรพระประจำวันเกิด

การทำบุญตักบาตรพระประจำวันเกิด” ในบริบทนี้ หมายถึง การทำบุญโดยการบริจาคเงินหรือหยอดเหรียญลงในบาตรที่ตั้งอยู่หน้าพระพุทธรูปประจำวันเกิดองค์ที่ตรงกับวันเกิดของตนเอง
การทำบุญตักบาตรในลักษณะนี้ เรียกว่า การทำบุญ “ตักบาตร” ในเชิงสัญลักษณ์ แทนที่การตักบาตรด้วยข้าวปลาอาหารแด่พระภิกษะสงฆ์โดยตรง แต่เป็นการ “ตักบาตร” ด้วยปัจจัย (เงิน) เพื่อ:
๑. สร้างบุญเฉพาะตน เป็นการสร้างกุศลที่เชื่อมโยงโดยตรงกับดวงชะตาตามวันเกิดของตนเอง เชื่อว่าจะช่วยเสริมสิริมงคล สะเดาะเคราะห์ และหนุนนำบารมีให้แก่ตนเองเป็นพิเศษ
๒. ความสะดวกในการทำบุญ เป็นวิธีที่วัดอำนวยความสะดวกให้แก่สาธุชนที่มาวัด สามารถทำบุญได้ง่ายๆ ตลอดทั้งวัน
๓. บำรุงพระพุทธศาสนา เงินที่บริจาคในบาตรต่างๆ จะถูกรวบรวมเพื่อนำไปใช้ในกิจการของวัด เช่น ค่าน้ำ ค่าไฟ การบูรณะซ่อมแซมเสนาสนะ หรือเป็นค่าใช้จ่ายอื่นๆ เพื่อสืบทอดพระพุทธศาสนาต่อไป

จุดบูชาวัตถุมงคล

ในสังคมไทย วัตถุมงคล และ เครื่องราง เป็นคำที่กล่าวถึงสิ่งของที่ผู้คนนับถือและพกพาติดตัวด้วยความเชื่อว่าจะนำมาซึ่งสิ่งดีงามและปกป้องคุ้มครองภัย แม้ทั้งสองคำจะมีความหมายใกล้เคียงกันและมักใช้ควบคู่กันไป แต่ก็มีความแตกต่างในรายละเอียด ที่มา และจุดประสงค์หลักอยู่

วัตถุมงคล (Sacred Objects)

วัตถุมงคล (อ่านว่า: วัด-ถุ-มง-คน) คือ สิ่งของอันเป็นมงคล ซึ่งโดยส่วนใหญ่มักมีความเชื่อมโยงกับพระพุทธศาสนาโดยตรง ถูกสร้างขึ้นเพื่อเป็นเครื่องระลึกถึงคุณของพระรัตนตรัย (พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์) หรือเพื่อเป็นที่ระลึกถึงเกจิอาจารย์ผู้ปฏิบัติดีปฏิบัติชอบ

จุดประสงค์หลัก เพื่อความเป็นสิริมงคลรอบด้าน (Metta Mahaniyom – เมตตามหานิยม), ความเจริญก้าวหน้าในชีวิต, โชคลาภ, แคล้วคลาดปลอดภัย และเป็นเครื่องยึดเหนี่ยวจิตใจให้ทำความดี

ลักษณะเด่น
๑. มักเป็นรูปเคารพหรือสัญลักษณ์ทางศาสนา เช่น พระเครื่อง (รูปจำลองขนาดเล็กของพระพุทธเจ้า), เหรียญรูปเหมือนเกจิอาจารย์, พระกริ่ง, พระปิดตา
๒. สร้างจากวัสดุหลากหลาย เช่น ดิน, ว่าน, โลหะ, ผงพุทธคุณ (ผงที่ได้จากการเขียนและลบอักขระคาถาซ้ำๆ)
๓. ผ่านพิธีกรรมศักดิ์สิทธิ์ที่เรียกว่า พุทธาภิเษก ซึ่งเป็นการอาราธนาบารมีของพระพุทธเจ้าและพระอริยสงฆ์มาประจุไว้ในวัตถุนั้น

รากฐานความเชื่อ: มีพื้นฐานมาจากศรัทธาในพุทธคุณ ธรรมคุณ และสังฆคุณเป็นหลัก

เครื่องราง (Amulets / Talismans)

เครื่องราง (อ่านว่า เครื่อง-ราง) หรือมักเรียกรวมกันว่า เครื่องรางของขลัง คือ สิ่งของที่เชื่อว่ามีอานุภาพในตัวเอง สามารถป้องกันอันตราย, ภูตผีปีศาจ, คุณไสย หรือเสริมเสน่ห์และความสำเร็จในเรื่องเฉพาะทางได้ เครื่องรางจำนวนมากมีรากฐานมาจากความเชื่อดั้งเดิม, ไสยศาสตร์, หรือศาสนาพราหมณ์-ฮินดู ก่อนที่จะผสมผสานเข้ากับความเชื่อทางพุทธศาสนาในภายหลัง

จุดประสงค์หลัก เน้นพุทธคุณเฉพาะทางและเด่นชัด เช่น คงกระพันชาตรี (ทนทานต่อศาสตราวุธ), มหาเสน่ห์ (เป็นที่รักใคร่), ป้องกันภัยจากสิ่งอัปมงคล, เรียกทรัพย์

ลักษณะเด่น
– มักไม่ได้ทำเป็นรูปพระพุทธเจ้าหรือพระสงฆ์โดยตรง แต่เป็นรูปวัตถุ, สัตว์, หรือสัญลักษณ์อื่นๆ เช่น ตะกรุด (แผ่นโลหะลงอักขระแล้วม้วน), ผ้ายันต์, ปลัดขิก, เสือ, หนุมาน, เบี้ยแก้, รัก-ยม
– สร้างจากวัสดุอาถรรพ์ต่างๆ ตามตำรา เช่น โลหะ, ไม้มงคล, เขี้ยวสัตว์, ว่านพิเศษ
– ผ่านพิธีกรรมปลุกเสกโดยเกจิอาจารย์หรือผู้มีวิชาอาคม ซึ่งเป็นการประจุพลังอำนาจและคาถาอาคมลงในวัตถุนั้นโดยตรง

รากฐานความเชื่อ มีพื้นฐานมาจากความเชื่อในพลังธรรมชาติ, อำนาจเร้นลับ และไสยเวท แม้ผู้สร้างส่วนใหญ่จะเป็นพระเกจิอาจารย์ แต่ตัววิชามักสืบทอดมาจากศาสตร์โบราณ